ANG KASAYSAYAN SANG BARANGAY INACA Composo ni Mrs. Miguela G. Sampani Sa pagpanalawsaw kag pagtalastas Sang aton katigulangan nga mga ginpabutyag Ang Barangay Inaca nga may ginsuguran Akon isaysay ang iya ginhalinan Naglawig ang init sadto nga tiempo Mil nueve sientos biente nueve nga anyo Ang pagpangabuhi mabudlay kaayo Kay ginagutman ang mga tawo Ang mga pumuluyo, sila nagsinapulay Sa sini nga tion, kita ang magbinuligay Ang Seņor Sto. Niņo, aton novenahan Iprusisyon sa sapa pakadto sa tuburan Kag diri gd ang nagapanguna Amo si Mrs. Inocencia Paniagua Kaupod si Mrs. Caridad Manzano Si Lorenzo Preter kag Dorotea Botero Si Manuel Gayonoche kag Maria Sampani Si Pina Brunia kag Tecla Cuarte Ang ila novena wala pa matapos Kag diri nag-ulan na sang tama ka munog Ang mga tinuig kay nagapadayon Diri kag ginporma ang isa ka asosasyon Ang amo nga lugar ginahingalanan Center Asosasyon Acao-Inabasan Ginapamunuan ni Jesus Galindo Deogracias Sampani kag Julio Botero Domingo Paniagua kag Julio Manzano Gavin Policarpo kag Sumaribos, Generoso Nagdaigon sila pag-abot sang Disyembre Pagkatapos naghiwat sang binayle Anyo singkuentay tres nagsinapol liwat Nga sang fiesta sila magahiwat Sa ila pagtoo kag devosyon Ang Seņor Sto. Niņo amo ang mangin patron Pag-abot sang tuig anyo sinkuentay kwatro Ginhiwat ang fiesta bulan sang Enero ikap-at nga Sabado Si Father Tacing Galindo ang nag-una Sa paghalad sang iya mga misa Sang mga pumuluyo ginbuylugan Ang Seņor Sto. Niņo, ila ginpadunggan Si Manuel Gayonoche, Tenyente del Bario nga una Kag ginsundan ni Domingo Paniagua Tuig yadto anyo sesentay singko Ginbuslan ni Mr. Jesus Galindo Naga eskwela ang mga kabataan Ang iban sa Acao kag sa Inabasan Nagsapol liwat kag ginkaisahan Nga magpatindog sang primary nga eskwelahan. Ang una nga magdonar sang lote Amo si Deogracias Sampani Si Valentin Botero nagdonar man Kag nagtindog ang amo nga eskwelahan. Sang asosasyon gin-amut-amutan Sa pagdagyaw ila ginbululigan Kag diri nahuman isa ka eskwelahan Kahoy lang kag nipa, tadtad nga kawayan. Si Salvacion Brunia Fernandez, una nga maestra Grade 1 kag Grade 2 ang ginatudluan niya Presidente sang eskwelahan nga una Sa gihapon si Domingo Paniagua. Kag diri na nila ginsapulan Ini nga lugar waay pa sing ngalan Ginkombinasyon Acao kag Inabasan Barangay Inaca ila ihingalan. Anyo setentay uno ila ginpundar Sa tagsa ka tuig kay ginaselebrar Bulan sang Septembre, 19 nga petsa Amo ang kaadlawan sang Barangay Inaca. Kag ang Kapitan si Julio Botero Dason si Inocentes Tome kag Meliton Quilarto Tungod sang ila kapisan kag kaaktibo Nakaagom man sang madamo nga proyekto. Karsada, prepab nga eskwelahan Stage, basketball court kag baylehan Si Crispin Preter amo naman ang Kapitan May mga project naman nga gindugang. May Day Care Center kag Kinder nga eskwelahan May Barangay Hall kag may shading kag may pulungkuan May mga waiting shed nga sarang pasilungan Sa tion nga nagahulat sang salakyan. Natungod naman sa aton ermita Sadto anay kawayan gid lang diutay pa Sa subong masangkad kag semento na Masulhay kag matahom tulukon kay may pinta. Kag amo ini ang kaundan Sang Barangay Inaca nga may kasaysayan Sang una nga tiempo daw sa ano gid lang Anay kay sa karon naangkon gid man ang iya kauswagan. (Courtesy of Ian B. Oranio)